Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει διάλογος μέσα στην οικογένεια. Έτσι χρειάζεται τα παιδιά να μάθουν τις επιπτώσεις των οινοπνευματωδών ποτών.
Παρακαλούμε τους γονείς πλησιάζοντας τα παιδιά τους για θέματα χρήσης /κατάχρησης αλκοόλ ή και άλλων ψυχοτρόπων ουσιών να μην χρησιμοποιούν τη φράση « Το αλκοόλ σκοτώνει.», «Τα ναρκωτικά σκοτώνουν.» Αυτό είναι μισή αλήθεια, κάνει κακό και εκτιθέμεθα ως ενήλικες γιατί όταν οι έφηβοι δοκιμάσουν θα νιώσουν καλύτερα. Επίσης είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον έφηβο ή τον νέο να κατανοήσει την έννοια μακροπρόθεσμες συνέπειες καθώς λόγω ηλικίας επιμένει να φτάνει στα άκρα προσπαθώντας να σπάσει τα όρια και είναι σχεδόν βέβαιος ότι δεν θα συμβεί ποτέ σε αυτόν. Υπενθυμίζουμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να περαστεί κάποιο μήνυμα είναι το ίδιο το παράδειγμα, έτσι οι γονείς αρχίζοντας από νωρίς έναν καθαρά ενημερωτικό διάλογο- θυμηθείτε ότι οι έφηβοι ίσως ακόμα και τα παιδιά έχουν περισσότερη πληροφόρηση κι απ’ τους γονείς μέσω διαδικτύου. Οι γονείς θα πρέπει να μάθουν στα παιδιά τους να μη μπαίνουν ποτέ σε αμάξι του οποίου ο οδηγός έχει πιεί, πολύ δε περισσότερο αν βρίσκεται σε κατάσταση μέθης και να παρέχεται η διαβεβαίωση ότι οι γονείς είναι διατεθειμένοι να μεταφέρουν οι ίδιοι τα παιδιά τους ανεξαρτήτως ώρας.
Επίσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό να τους μιλήσετε ανοιχτά και ειλικρινά και να κρατήσετε ανοιχτό το κανάλι επικοινωνίας. Διαβάστε μερικές χρήσιμες συμβουλές προετοιμασίας πριν μιλήσετε στο παιδί σας για αυτό το πολύ σοβαρό θέμα:
1. Παρακαλούμε σε καμία περίπτωση να μην προσφερθείτε να δοκιμάσουν τα παιδιά σας αλκοόλ τουλάχιστον μέχρι τα 15 οπότε και θα αρχίσουν οι πιέσεις των συνομηλίκων για κατανάλωση αλκοολούχων αεριούχων ποτών (alcopops, τύπου breezer, Smirnoff ice, Gordon Space, τα οποία έχουν περιεκτικότητα σε αλκοόλ ίση με ένα μπουκάλι μπύρα και σημειώστε ότι η μπύρα δεν είναι αναψυκτικό)
2. Φροντίζετε να μην ξεπερνάτε εσείς οι ίδιοι το όριο ώστε τα παιδιά να μην βιώνουν δυσάρεστες συμπεριφορές λόγω της δικής σας μέθης.
3. Μη στέλνετε ποτέ τα παιδιά ή τους εφήβους σας να αγοράσουν αλκοόλ για εσάς.
4. Εξηγείστε στα παιδιά σας γιατί δεν θα οδηγήσετε την οικογένεια σας σπίτι εάν έχετε καταναλώσει πάνω από δύο ποτά. Προαποφασίστε ποιος ενήλικας θα πιει μόνον ένα και θα έχει την ευθύνη της μεταφοράς της παρέας.
5. Καλό είναι αν αποθηκεύετε αλκοόλ στο σπίτι να μην έχουν εύκολη πρόσβαση τα παιδιά σε αυτό.
6. Ετοιμαστείτε να απαντήσετε σε δύσκολες ερωτήσεις. Τι γεύση έχει το αλκοόλ; Τι παθαίνεις όταν πίνεις; Πώς είναι να είσαι μεθυσμένος; Όταν μεθάς, μένεις για πάντα έτσι; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που θα πρέπει να περιμένετε. Απαντήστε με έννοιες και παραδείγματα που το παιδί μπορεί να αντιληφθεί. Πείτε του για παράδειγμα ότι όταν κάποιος είναι μεθυσμένος κάνει ανόητα πράγματα και νιώθει άρρωστος ακόμα και το άλλο πρωί. Μπορείτε ακόμα και να μιλήσετε για τη διαφορά μεταξύ ελεγχόμενης και μη ελεγχόμενης κατανάλωσης, σημειώστε ότι σημασία έχει η περιεκτικότητα αλκοόλης που καταναλώνουμε και όχι τα ποτά μεταξύ τους.
7. Γίνετε καλός ακροατής. Ως γονιός, το χειρότερο που μπορείτε να κάνετε είναι να μείνετε άπραγος. Το να είστε καλός ακροατής είναι εξίσου σημαντικό με το να ενημερώσετε το παιδί σας. Διαβεβαιώστε λοιπόν το παιδί σας ότι θα είστε πάντα δίπλα του για να ακούσετε την εμπειρία του χωρίς να το κρίνετε, ακόμα κι αν έχει ήδη δοκιμάσει αλκοόλ εν αγνοία σας.
8. Βάλτε ένα χρονοδιάγραμμα. Αντί να περιμένετε πότε θα συμβεί κάτι, σκεφτείτε πότε και πώς θα ξεκινήσετε την κουβέντα για το αλκοόλ και βέβαια πώς θα τη συνεχίζετε.
9. Βρείτε αφορμές για συζήτηση. Αν η ευκαιρία δεν παρουσιαστεί από μόνη της, προσπαθήστε να βρείτε μια αφορμή για να ξεκινήσετε εσείς το διάλογο. Τέτοιες αφορμές μπορεί να είναι: Ένα δείπνο όπου εσείς συνοδεύετε με αλκοόλ, σχετικές ιστορίες από την επικαιρότητα, το φιλικό σας περιβάλλον, εμπειρίες επωνύμων. Ρωτήστε το αν έχει μάθει κάτι σχετικό στο σχολείο, στο διαδίκτυο ή έχει συζητήσει με τους φίλους του. Επίσης, ευκαιρία για κουβέντα μπορούν να αποτελέσουν ειδικές περιστάσεις κατανάλωσης αλκοόλ, όπως γάμοι, πάρτι κλπ., έχοντας εσείς ενημερώσει το παιδί σας ότι εκείνο δεν θα καταναλώσει αλκοόλ.
10. Βάλτε κανόνες. Μπορεί να σκέφτεστε ότι η αυστηρότητα μπορεί να τα κάνει να επαναστατήσουν, αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι όταν οι γονείς θέτουν όρια τα παιδιά ξεκουράζονται. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να βάλετε όρια σε σχέση με το αλκοόλ μαζί με το παιδί σας. Συμφωνήστε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αν δεν υπακούσει και ανταμείψτε το ηθικά όταν τηρεί τους κανόνες. Έτσι σύμφωνα με μελέτες είναι λιγότερο πιθανό να μεθύσει.
11. Γνωρίστε τους γονείς των φίλων του! Μπορεί να ανησυχούν όσο κι εσείς κι έτσι να έχετε μια κοινή γραμμή σχετικά με την κατανάλωση σε πάρτι και το πόσο απαραίτητη είναι η επίβλεψη. Μπορούν επίσης να σας βοηθήσουν με τις δικές τους εμπειρίες σχετικά με την ενημέρωση προς το παιδί τους.
12. Μήπως το παιδί σας γνωρίζει ήδη πολλά; Αν δείτε ότι το παιδί σας είναι ανοιχτό να συζητήσει θέματα που σχετίζονται με το αλκοόλ, εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία για να μάθετε πόσα ξέρει ήδη και φυσικά αν αυτά που ξέρει είναι σωστά.
13. Δώστε στο έφηβό σας κάποιες χρήσιμες οδηγίες για το πώς να φερθεί αν δέχεται πιέσεις από την παρέα του να πιει: Διαβεβαιώστε τον ότι είναι απόλυτο δικαίωμα του να διαλέγει υγεία αντί για μέθη- δεν είναι ξενέρωτος. Υποστηρίξτε τον ότι δεν είναι ανάγκη να μοιάζει με όλους τους άλλους προκειμένου να είναι αρεστός. Είναι καλό να είναι προετοιμασμένος για να πει όχι στο αλκοόλ, να μην ψάχνει δικαιολογίες εκείνη την ώρα που δέχεται την πίεση, να έχει προεπιλέξει ένα ή δύο αναψυκτικά της αρεσκείας του και να μένει σταθερός σε αυτά, να κοιτάξει αυτούς που τον πιέζουν στα μάτια και να πει πώς νιώθει.
14. Ενθαρρύνετε τον να παίρνει αποφάσεις. Η ενημέρωση για το αλκοόλ δεν έχει να κάνει μόνο με γνώσεις, αλλά και με αποφάσεις. Μάθετε στο παιδί σας να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά σε διάφορες πτυχές της ζωής του, ώστε να αναπτύξει τη δική του κριτική ικανότητα. Έτσι, θα μάθει να παίρνει αποφάσεις για τα πάντα!
Γονείς, έφηβοι και αλκοόλ: ένα σύντομο βοήθημα
Το αλκοόλ όλο και πιο πολύ γίνεται μέρος της ζωής ενός εφήβου ή ακόμη και παιδιού. Οι περισσότεροι γονείς που είναι πια εξοικειωμένοι με τους κινδύνους χρήσης «ναρκωτικών» ανακουφίζονται που τα παιδιά τους δεν κάνουν χρήση τέτοιων ουσιών αν και αναρωτιόμαστε: γνωρίζουν όλη τη γκάμα ψυχοτρόπων ουσιών και κυρίως αυτών που αλλάζουν χέρια στα party, σε live, σε καφέ, σε πλατείες έφηβοι ακόμη και 12 ή 13 ετών; Μερικοί γονείς ίσως ανασαίνουν που τα παιδιά τους «μόνο» πειραματίζονται με το αλκοόλ, όμως πρέπει να είναι προσεκτικοί γιατί το αλκοόλ είναι μια ισχυρή ψυχοτρόπος ουσία/«ναρκωτικό» που επηρεάζει το μυαλό και το σώμα με απρόβλεπτους τρόπους.
Κάποια παραδείγματα:
Το αλκοόλ συνδέεται με θανάτους εφήβων λόγω ριψοκίνδυνων συμπεριφορών: τροχαία, πνιγμοί, εμπλοκή σε καυγάδες.
Έφηβοι υπό την επήρεια αλκοόλ είναι πιθανότερο να πέσουν θύματα βίαιων εγκλημάτων όπως ο βιασμός, η ληστεία, συναισθηματικές παρεξηγήσεις.
Οι έφηβοι που καταναλώνουν αλκοόλ φαίνεται να είναι ενεργοί σεξουαλικά από μικρότερες ηλικίες, και υιοθετούν ριψοκίνδυνες συμπεριφορές που καταλήγουν σε εγκυμοσύνη ή σεξουαλικώς μεταφερόμενα νοσήματα/ΣΜΝ (περίπου 60% νεαρών γυναικών πάσχουν από κονδυλώματα).
Έφηβοι που πίνουν συστηματικά ή ( κάνουν binge drinking) ενδίδουν συχνά στην χωρίς μέτρο ευκαιριακή κατανάλωση αλκοόλ είναι 4 φορές πιο πιθανό να αναπτύξουν εξάρτηση από το αλκοόλ.
Έφηβοι που καταναλώνουν αλκοόλ, ακόμη κι έξω από το σχολείο – προσέξτε τα προϊόντα που πωλούνται στα περίπτερα, χωρίς άδεια βέβαια! θα επιδείξουν μειωμένη απόδοση ή θα αφήσουν κάποια από τα ενδιαφέροντά τους.
Συνοπτικά, η χρήση αλκοόλ ενέχει κινδύνους, ακόμα και μια αθώα γουλιά στο γιορτινό τραπέζι μπορεί να παίξει τον ρόλο της. Όσο περισσότερο τα παιδιά καθυστερήσουν την κατανάλωση αλκοόλ, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να αναπτύξουν προβλήματα σχετικά με αυτό.
(Αν σας φαίνεται υπερβολικό ή θέλετε περισσότερες πληροφορίες και εξηγήσεις δείτε τις ενότητες: «Αλκοόλ, εφηβεία και εγκέφαλος» «Η μάχη της γενετικής κατά του αλκοολισμού», «Η συμβολή της νευροεπιστήμης στη μελέτη και κατανόηση του εθισμού»)
Τα εφηβικά χρόνια χαρακτηρίζονται από «Sturm und Drang»* μια περίοδο με αλλαγές που προκαλούν σύγχυση και αποτελούν πρόκληση τόσο για το παιδί όσο και για τους γονείς. Είναι σημαντικό για τους γονείς να κατανοήσουν τον κόσμο του εφήβου ώστε να είναι σε θέση να εγκαθιδρύσουν μια πιο στενή σχέση μαζί του/της και να τους παροτρύνουν προς υγιείς επιλογές επειδή θα είναι ήδη πληροφορημένοι.
Τα εφηβικά χρόνια είναι η περίοδος που τα παιδιά προσπαθούν να ανακαλύψουν ποια είναι, ανεξάρτητα από τους γονείς τους. Γίνονται πιο συνειδητά σε σχέση με το σώμα τους και αναρωτιούνται αν είναι αρκετά καλοί σε σύγκριση με άλλους. Αναζητούν επιβεβαίωση από τους συνομήλικους τους και τα πρότυπα που προβάλλονται στα Μ.Μ.Ε. και θέτουν υπό αμφισβήτηση τις αξίες και τους κανόνες των γονιών τους. Είναι μια πρόκληση για πολλούς γονείς το να σεβαστούν την αυξανόμενη ανάγκη για ανεξαρτησία που χρειάζεται ο έφηβός τους και ταυτόχρονα να παρέχουν υποστήριξη, καθοδήγηση και όρια που υποβοηθούν το παιδί.
Κατά την περίοδο αυτή οι έφηβοι ψάχνουν τον ζωτικό τους χώρο, τη θέση τους στον δικό τους κόσμο, να κατανοήσουν το πού ανήκουν. Αν το παιδί δεν αισθάνεται να ανήκει κάπου, είναι πολύ πιο πιθανό να πειραματιστεί με το αλκοόλ και να κάνει διάφορα πράγματα για να ευχαριστήσει τη παρέα του. Για αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό για τα παιδιά και τους εφήβους να αισθάνονται πως στα μάτια των γονιών τους είναι χωρίς αμφιβολία, όρους, συγκεκριμένες προϋποθέσεις ή ανταλλάγματα, υπέροχα.
Η πρόληψη σχετικά με τα προβλήματα αλκοόλ στους εφήβους βασίζεται κυρίως στην σχέση του παιδιού με τον γονέα παρά στην σωστή, επαρκή αλλά επίσης αναγκαία πληροφόρηση. Για υπολογίστε, οι περισσότεροι καπνιστές γνωρίζουν ότι με το κάπνισμα ρισκάρουν την υγεία τους, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό ώστε να τους αποτρέψει από το καπνίζουν. Είναι λοιπόν γεγονός ότι ο τρόπος για να επηρεάσεις το παιδί σου να αποφύγει να πιει είναι το να έχεις μια δυνατή σχέση εμπιστοσύνης με αυτήν/αυτόν. Από την άλλη αν η σχέση πάσχει από συγκρούσεις, συναισθηματική απόσταση ή η σχέση του γονέα με το παιδί είναι συναισθηματικά περιπεπλεγμένη τότε η χρήση αλκοόλ ή προβλήματα σχετιζόμενα με το αλκοόλ είναι πολύ πιθανότερο να εμφανιστούν.
Το να είναι κάποιος γονέας είναι μια σκληρή δουλειά και οι γονείς συνήθως δεν είναι σωστά εφοδιασμένοι ώστε να διαχειριστούν την πίεση. Τα παραδείγματα των δικών τους γονιών δεν είναι πάντα τα καλύτερα, και τα παραδείγματα των γονιών που προβάλλονται στα Μ.Μ.Ε. είναι είτε ουτοπικά είτε αξιοθρήνητα στην καλύτερη περίπτωση. Οι γονείς καλό θα είναι να συμβουλεύονται ειδικούς όταν αισθάνονται ότι χρειάζονται βοήθεια για να βελτιώσουν την σχέση τους με τα παιδιά τους με τέτοιο τρόπο ώστε να τους παρασταθούν να αναπτύξουν αντιστάσεις σε σχέση με το αλκοόλ ή και άλλα παρεμφερή ζητήματα.
* Λογοτεχνικό και μουσικό Γερμανικό κίνημα που εμφανίζεται στα τέλη του 18ου αιώνα και χαρακτηρίζεται από παρορμητισμό και έντονο συναισθηματισμό που συχνά έχουν να κάνουν με ξεσηκωμό ενάντια στην κοινωνική νόρμα και περισσότερο υπέρ του ατόμου και περισσότερο κατά της απολυταρχίας. Έκφραση που εδώ μάλλον θα αποδώσουμε ως «βράζει το αίμα τους».
Patrick Ακριβός M.A.
Σύμβουλος – Ψυχοθεραπευτής
Πιστοποιημένος Εκπαιδευτής Γονέων
Επιπλέον πληροφορίες υπάρχουν στην ενότητα «Έφηβοι και αλκοόλ»