Σύμφωνα με έρευνα μεταξύ μαθητών (317) των Τσούγκα et al του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, Τμήμα Ιατρικής του Α.Π.Θ. μόνον 15,7% των νέων αναγνωρίζουν το οινόπνευμα ως εξαρτητική ουσία – «ναρκωτικό». 3 στους 10 εφήβους (32%) θεωρούν «αθώα» την κατανάλωση 1 έως 2 ποτών κάθε ημέρα, ενώ το ίδιο ποσοστό συνηθίζει να καταναλώνει οινοπνευματώδη ποτά 6 φορές μηνιαίως.
• Το 13,2% δηλώνει ότι πίνει 5 ή και περισσότερα ποτά τουλάχιστον 3 φορές τον μήνα ενώ το 8,3% ότι καταναλώνει την ίδια ποσότητα καθημερινά.
Σύνολο μαθητών 13-19 ετών (ΕΠΙΨΥ 2012)
Έξι στους 10 μαθητές (60,8%) ήπιαν τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο μήνα και ένας στους 10 (11%) τουλάχιστον 10 φορές κατά το ίδιο χρονικό διάστημα.
Το 45,1% των μαθητών ηλικίας 15-19 ετών ανέφεραν υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών (κατανάλωση τουλάχιστον 5 ποτών στη σειρά τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο μήνα).
Ένας στους 3 (34%) μαθητές ηλικίας 13-19 ετών έχει μεθύσει τουλάχιστον μία φορά σε όλη τη ζωή και το 13,3% τουλάχιστον 3 φορές σε όλη τη ζωή.
Φύλο: Τα αγόρια πίνουν οινοπνευματώδη σε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά συγκριτικά με τα κορίτσια. Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων γίνονται μεγαλύτερες όσο αυξάνεται η συχνότητα και η βαρύτητα της κατανάλωσης (Πίνακας 11.1) (ΕΠΙΨΥ2012).
Αρκετοί έφηβοι στη χώρα μας πίνουν ήδη αλκοόλ από την ηλικία των 15-16 ετών. Σε υψηλά ποσοστά οι έφηβοι ηλικίας 15 ετών και πάνω αναφέρουν υπερβολική χρήση οινοπνευματωδών ποτών (Πίνακας 11.2) (ΕΠΙΨΥ 2012).
Διαχρονικές μεταβολές: Τα τελευταία 25 χρόνια (1984-2011) διαπιστώνεται συνολικά τάση μείωσης της κατανάλωσης οινοπνευματωδών μέσα στον τελευταίο μήνα στους μαθητές ηλικίας 15-19 ετών, αλλά μέσα στα τελευταία 4 χρόνια η τάση αυτή φαίνεται να αντιστρέφεται (1984: 82,4%, 1993: 75,8%, 1998: 74,0%, 2003: 73,6%, 2007: 70,2%, 2011: 72,8%). Τα ποσοστά της συχνής κατανάλωσης, δηλαδή της κατανάλωσης οινοπνευματωδών
10 φορές και πάνω τον τελευταίο μήνα, παραμένουν σχεδόν σταθερά, με μικρές αυξομειώσεις (1984: 15,3%, 1993: 15,9%, 1998: 12,0%, 2003:15,9%, 2007: 14,5%, 2011: 14,8%). Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική κατανάλωση παρουσιάζει αυξητική τάση (≥ 5 ποτά στη σειρά ≥ 1 φορά τον τελευταίο μήνα: 1984: 38,4%, 1993: 36,6%, 1998: 36,9%, 2003: 40,1%, 2007: 41,6%, 2011: 45,1%) (ΕΠΙΨΥ 2012).
Δείτε ολόκληρη την Έρευνα “Αλκοόλ, Εφηβεία & Εγκέφαλος”
SOFT DRINΚS/ALCOPOPS/Ready To Drink (RTD)/ Ανθρακούχα αλκοολούχα ποτά ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση χρήσης «ελαφρών» αλκοολούχων ποτών , τα οποία ωστόσο δεν περιέχουν μικρή ποσότητα αλκοόλ, προβάλλονται σε ελκυστικές συσκευασίες ως ακίνδυνα «αναψυκτικά» λεμονάδας, πορτοκαλάδας κ.λ.π. μιάς και το περιεχόμενο του αλκοόλ σ’ αυτά είναι πολύ μικρό ,αλλά και το κόστος τους είναι επίσης χαμηλό, θεωρούνται από τους εφήβους ως μύηση και οι γονείς δεν γνωρίζουν καθόλου περί τίνος πρόκειται.
Η χρήση των αλκοολούχων αυτών ποτών είναι χρήση «Δούρειου ΄Ιππου» γιατί οι μεγάλες εταιρείες διακινήσεως «σκληρών» αλκοολούχων ποτών γνωρίζουν ότι εάν το παιδί και ο έφηβος συνηθίσει να κάνει χρήση της τάδε βότκας-πορτοκαλάδας ή του τάδε τζιν-λεμονάδα κ.α., δεν θα του είναι καθόλου δύσκολο όταν ενηλικιωθεί να ζητήσει το αντίστοιχο ποτό , το οποίο όμως τότε δεν θα περιέχει λίγη αλκοόλη και πολύ πορτοκαλάδα αλλά θα περιέχει υψηλά ποσοστά αλκοόλης και εύκολα θα του γίνει συνήθεια η χρήση αυτού. Ο μεγαλύτερος όμως κίνδυνος είναι ότι αν οι ενήλικες μιλούν στα παιδιά τους με πολύ εκφοβιστικό τρόπο για το αλκοόλ και, κυρίως όταν και οι ίδιοι δεν γνωρίζουν ξεκάθαρα τι είναι , τι κάνει το αλκοόλ και τι οι ποσότητες, τότε όταν τα παιδιά ή οι έφηβοι πιουν θα διαπιστώσουν ότι όχι μόνον τίποτα τρομακτικό δεν τους συμβαίνει, αλλά μάλιστα ότι ένιωσαν καλύτερα. Έτσι γίνεται πολύ εύκολο να ανεβάσουν ποσότητες. Το κυριότερο όμως και πάλι δεν είναι αυτό, αλλά το αν έχουμε ένα παιδί ή έφηβο δυνάμει αλκοολικό με ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα, και αυτός πίνοντας νιώθει καλύτερα, έχουν πια καταγραφεί στον εγκέφαλο οι βάσεις για να γίνει κάποιος σύντομα αλκοολικός.
Δρ. Ματθαίος Τσούγκας
Χημικός-Τοξικολόγος
Ιατρός-Ειδικός Ιατροδικαστής
Καθηγητής
Εργαστήριο Ιατροδικαστικής & Τοξικολογίας
Ιατρική Σχολή ΑΠΘ
Τι να κάνεις αν ο γονιός σου πίνει πάρα πολύ
Ο Βασίλης ξέρει ότι ο πατέρας του είναι «φτιαγμένος» από τον τρόπο που τα κλειδιά θα ηχήσουν στην πόρτα. Ξέρει τι θα επακολουθήσει. Η μητέρα του θα κάνει ένα πονηρό σχόλιο και θα τσακωθούν. Μπορεί να την χτυπήσει και μπορεί αυτή να του ανταποδώσει. Τον ανησυχεί το πώς θα πάει στο σχολείο και συνειδητοποιεί πως πάλι χρειάζεται να ντύσει την αδερφή του και να βρει δικαιολογίες για την συμπεριφορά των γονιών του.
Ο αλκοολισμός, η εξάρτηση από το αλκοόλ, είναι ασθένεια και όπως κάθε ασθένεια χρειάζεται θεραπεία. Χωρίς βοήθεια ο άνθρωπος θα συνεχίζει να πίνει και μπορεί και να πεθάνει από αυτό. Η ασθένεια του αλκοολισμού δεν είναι κανενός φταίξιμο. Κανένας δεν ξέρει 100% γιατί κάποιοι άνθρωποι πίνουν πολύ και κάποιοι άλλοι όχι. Υπάρχουν κάποιες μεταβλητές που συμβάλλουν όπως νευροβιολογικοί παράγοντες, η γενετική, το οικογενειακό ιστορικό και σημαντικά γεγονότα της ζωής. Για αυτό το λόγο αν ζεις με έναν γονέα που πίνει, μην κατηγορείς τον εαυτό σου!
Το αλκοόλ δεν επηρεάζει μόνο το άτομο που πίνει, αλλά και την οικογένεια. Όταν ο γονιός πίνει, τα παιδιά μπορεί να αισθάνεστε θυμό, ντροπή, άβολα, λύπη, αδυναμία ή απομόνωση. Οι λίγο μεγαλύτεροι από σας μπορεί να χρειαστεί να προσέχετε τα μικρότερα αδέλφια σας λόγω του ότι οι γονείς σας είναι απασχολημένοι με το ποτό ή τον γονέα που πίνει. Μερικά παιδιά όπως εσύ φροντίζουν ακόμη και τον αλκοολικό γονέα.
Για να είμαστε ειλικρινείς οι αλκοολικοί γονείς κακοποιούν τα παιδιά τους συναισθηματικά ή/και σωματικά. Συχνά σας αγνοούν και δεν σας δίνουν την απαραίτητη φροντίδα και καθοδήγηση. Παρόλα αυτά τα παιδιά-εσείς αγαπάτε τους γονείς σας και συχνά προσπαθείτε με διάφορους τρόπους να τους αποτρέψετε από το να πίνουν. Βέβαια, όμως δεν φταίτε εσείς, τα παιδιά που οι γονείς σας πίνουν, έτσι πάλι δεν φταίτε εσείς που δεν μπορείτε να κάνετε τους γονείς σας να σταματήσουν να πίνουν.
Ο αλκοολισμός επηρεάζει όλα τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους, τους συμμαθητές, ακόμα και τους συναδέλφους στον εργασιακό χώρο, όπως πρώτα από όλα βέβαια επηρεάζει το άτομο που πίνει. Ευτυχώς πια υποστηρικτικές μονάδες και ομάδες αυτοβοήθειας υπάρχουν και στην Ελλάδα και για όλα τα μέλη μιας οικογένειας, ακόμη και για τους εφήβους αλκοολικών γονέων.
Υπάρχουν διάφοροι κανόνες στις οικογένειες με αλκοολικούς γονείς. Ένας από αυτούς είναι ότι κανένας δεν συζητά για το τι συμβαίνει μέσα στην οικογένεια . Εάν ένα παιδί αναφέρει το ζήτημα ο γονέας ίσως γίνει έξαλλος/έξαλλη ή δώσει ψεύτικες υποσχέσεις τις οποίες εκείνη την ώρα πιστεύει και ο ίδιος /η ίδια. Από την άλλη ο αλκοολικός γονέας ίσως και να ρίξει το φταίξιμο για το ότι πίνει στους άλλους ή να προκαλέσει ενοχές στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας λέγοντας κάτι σαν «Εσείς με τρελαίνετε!». Άλλοι ίσως προσπαθήσουν να το εξομαλύνουν λέγοντας «Όλοι πίνουν για να χαλαρώσουν μετά από μια μέρα σκληρής δουλειάς.». Και έτσι το παιδί –εσείς δηλαδή- μαθαίνετε να μην εμπιστεύεστε, να μην μπορείτε να ξεχωρίσετε την αλήθεια από το ψέμα και στο τέλος τα συναισθήματα που συγκρατείτε και δεν εκφράζετε συσσωρεύονται επικίνδυνα.
Τα εφηβικά σου χρόνια είναι η περίοδος με τα συνεχόμενα και έντονα σκαμπανεβάσματα. Αν σε αυτά προστεθεί ένας αλκοολικός γονέας, τότε τα πράγματα παίρνουν μεγάλη διάσταση. Είπαμε, συναισθήματα θυμού, ματαίωσης, απογοήτευσης, μοναξιάς και ανησυχίας γίνονται η καθημερινότητα.
Ένα παιδί με γονέα αλκοολικό ξοδεύει πολύ χρόνο και ενέργεια για να κατανοήσει τον γονιό του που πίνει και να προβλέψει την απρόβλεπτη συμπεριφορά του/της. Η ζωή σε μια τέτοια οικογένεια απαιτεί από το παιδί να είναι σε συνεχή επιφυλακή, την μια μέρα να γίνεσαι πολύ προσεκτικός/ προσεκτική σε κάθε σου κίνηση σαν να πρέπει να μην ξυπνήσεις κάποιον και την άλλη να παρηγορείς τον γονέα που δεν πίνει. Το να δημιουργείς και να έχεις κοντινούς φίλους είναι πρόκληση, μιας και το να φέρεις φίλους στο σπίτι είναι σα να παίζεις με πολύ ευαίσθητα εκρηκτικά, εφόσον κανείς δεν ξέρει πότε ο γονιός θα είναι πιωμένος/η ή πότε μπορεί να ξεσπάσει ένας μεγάλος καβγάς μεταξύ των δυο γονιών.
Αν και κάθε οικογένεια είναι διαφορετική, οι άνθρωποι που μεγαλώνετε με αλκοολικούς γονείς συχνά αισθάνεστε μόνοι/μόνες, ότι δεν σας αγαπούν, μπορεί να είστε σε κατάθλιψη ή επιβαρυμένοι/ες από τη ζωή που έχετε στο σπίτι και πρέπει να την διατηρήσετε μυστική.
Είναι σημαντικό για σένα, το παιδί με έναν ή δύο αλκοολικούς γονείς να ξέρεις πως δεν τον/την/τους προδίδεις αν αναζητήσεις βοήθεια. Το να κρατάς το μυστικό είναι κομμάτι της ασθένειας και επιτρέπει στο πρόβλημα να διαιωνίζεται και να χειροτερεύει. Το να ζητήσεις βοήθεια από τους κατάλληλους ανθρώπους (στο site των «ΝΗΦΑΛΙΩΝ» θα βρεις τέτοιες διευθύνσεις και τηλέφωνα) είναι το πρώτο υγιές βήμα, ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που ένας γονιός που πίνει δημιουργεί. Ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσεις τον γονιό σου είναι να φροντίσεις τον εαυτό σου και ο καλύτερος τρόπος να φροντίσεις τον εαυτό σου είναι να ζητήσεις βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες και ομάδες υποστήριξης.
Patrick Ακριβός, Μ.Α.
Σύμβουλος – Ψυχοθεραπευτής
Πιστοποιημένος Εκπαιδευτής Γονέων
Δείτε το Έντυπο ενημέρωσης για το αλκοόλ και τον αλκοολισμό για έφηβους και νέους